Ik wil iets vertellen over de oorsprong van Bio-energetica. Ik ben er als trainer in Tjongeroog intensief bij betrokken. Ik ben ooit enthousiast geworden door zelf mee te doen. Ik wist destijds niet wat me overkwam. Na de eerste schroom te hebben overwonnen kwam er bij mij een hele bak energie los, door aangepast gedrag los te laten. Ik voelde me volledig vrij.
Oh, als ik dat toch eens kon vasthouden! – dacht ik toen. Dat bleek niet te lukken, zou waarschijnlijk onhandig zijn geweest, maar er was wel iets in me aangeraakt, opengegaan, een nieuw zintuig dat zich niet meer liet wegdrukken.
Dit was onder bemoedigende leiding van mijn toenmalige trainer. Hij baseerde zich onder andere op de inzichten van Alexander Lowen (1910-2008), een Amerikaans psychiater. Ik begon me te interesseren voor de achtergronden en oorsprong van deze bijzondere therapie.
Dat verhaal begint bij Freud, en enkele van zijn latere volgers. Sigmund Freud (1856-1939) was een pionier in het denken over het gevoelsleven van mensen en hun doorgemaakte traumatische ervaringen. Hij beschreef de nauwe verbinding tussen lichaam en geest, iets dat ook nu nog altijd vreemd is voor de medische wereld. Hij benadrukte dat een trauma opgedaan in de jeugd, later tevoorschijn kan komen als een neurose, een ziekelijke onbalans in het gevoelsleven, waardoor bijvoorbeeld iemand ontwijkend overkomt, vermijdend gedrag vertoont, het moeilijk vindt om vertrouwen te schenken, of onbegrepen lichamelijke klachten heeft. Tegenwoordig spreken artsen van PTSS, posttraumatische stressstoornis, en in de wereld van training en coaching hebben we het vaak over wond-gedrag, wat ik een begrijpelijke en goede beschrijving vind. Freud had een theorie ontworpen om te laten zien hoe mensen pijnlijke gevoelens verdringen, verschuiven en overdekken door het tegendeel. Hij liet bovendien zien hoe onze lichamen de dragers zijn van gevoelens en emoties en hoe onze lichamen reageren als deze gevoelens er niet mogen zijn. Dat is dus geblokkeerde energie. Hier komt de Bio-energetica in beeld als hulpmiddel bij het helen van trauma en psychische verwonding.
In mijn beleving kan Bio-energetica niet zonder Gestalt therapie.
Fritz Perls (1893-1970) was de grondlegger van de Gestalt therapie. Net als Alexander Lowen waren beiden opgeleid in de Freudiaanse school. Perls liet zien, dat de arts of therapeut een actieve rol kan innemen door een persoonlijke indruk – mits respectvol en belangeloos – aan een cliënt terug te geven. Daarbij zegt het Gestalt principe: achter een ogenschijnlijk klein detail kan een wereld van gevoelens en beleving schuilen.
Bijvoorbeeld zegt de Gestalt-therapeut: “Ik merk bij mezelf dat ik een slaperig, teruggetrokken gevoel krijg bij jouw verhaal. Kan het zijn dat je iets aan het vermijden bent, een gevoel aan het ontwijken bent?”
In mijn zoektocht stuitte ik ook op het werk van Wilhelm Reich (1879-1957), eveneens een Freudiaans psychiater en vernieuwer. Hij stelde vast dat er bij genezingsprocessen een vitale energie vrijkomt. Hij probeerde die energie te meten en werd daarom gewantrouwd door de medische wereld. Reich toonde aan dat mensen door spierspanning een soort harnas om zich heen bouwen. Daar konden mensen zich van bevrijden stelde hij.
De grondleggers van de Bio-energetica bouwden voort op Reich. Psychiater Alexander Lowen en zijn collega John Pierrakos (1921-2001) probeerden allerlei lichaamsoefeningen op elkaar uit. Samen gingen zij na, welk effect een oefening had op hun gemoedstoestand. Ze ontdekten dat bepaalde lichaamsoefeningen een relatie hebben met specifieke gevoelens die onderdrukt worden. Het lichaam is in hun ogen een poort naar die gevoelens.
Het moeten creatieve ontmoetingen zijn geweest. Ik tref mijzelf soms aan met mijn collega mede-trainer, waarbij wij ook zulke dingen uitproberen op onszelf. Lowen en Pierrakos hadden behoefte om niet alleen met de patiënten te praten, maar juist de energie van het lichaam aan te spreken. Zij wilden rechtstreekser te werk gaan, mensen genezen met de vitale energie waar Reich al naar op zoek was. De energie die vreugde, levenskracht en gezondheid kan geven.
Trainingen
Vanuit deze traditie geef ik in Trainingscentrum Tjongeroog (link) Bio-energetica, samen met mijn medetrainer. Na een fysieke sessie laten we een Gestalt-sessie volgen voor verdieping. Daarin kunnen de lichamelijke ervaringen worden nabesproken en onderzocht. De fysieke sessies bestaan uit de klassieke Lowen-oefeningen, aangevuld met elementen uit yoga en martial arts. Ik vind het prachtig om alle benaderingen te verweven.
Het is voor mij ontroerend om mensen te helpen hun ‘oer-krachten’ te hervinden. Ik mag er getuige van zijn hoe zij zoeken naar hun energie, hun levenskracht, hun waarheid. De ingang is het lichaam, als poort naar gevoelens. Het lichaam liegt niet!